Het zijn gouden tijden voor uitgevers van gezelschapsspellen. Nog maar even geleden leken ze het af te moeten leggen tegen de makers van computerspellen en apps, maar de coronalockdowns gaven de spellenmarkt een geweldige impuls. En passant vieren sommige spellen ook nog hun eigen feestje: 2020 en 2021 zijn een jubileumjaar voor diverse klassiekers. Monopoly werd al 85 jaar, Catan tikte z’n 25e jaar aan, Carcassonne bestaat dit jaar 20 jaar en Ticket to Ride vierde zijn 15e verjaardag. Vier gangmakers op een rijtje.
Catan: De onbetwiste game-changer
Toen Klaus Teuber zijn bordspel over kolonisten op een eiland bedacht, had hij nooit kunnen vermoeden dat het zo populair zou worden. Maar 25 jaar nadat ‘Catan’ werd uitgebracht, is het bordspel vertaald in tal van andere talen en wordt het tot in Korea gespeeld. Alsof dat nog niet genoeg was, kwamen er tal van uitbreidingen en varianten. Teuber ontketende achteraf gezien een bordspelrevolutie. Veel populaire en complexe spellen die vandaag de dag verschijnen, zijn namelijk een doorontwikkeling van het concept dat in ‘Catan’ het levenslicht zag: een spelvorm waarbij je niet wint omdat je geluk hebt maar omdat je de juiste strategische keuzes maakte.
Ter gelegenheid van het vijfentwintigjarig jubileum van het inmiddels wereldberoemde bordspel verscheen bij 999 Games een wereldwijde jubileumeditie met daarin het basisspel, de bekende zeevaardersuitbreiding en twee ‘regionale scenario’s’ –van Hawaii en het Iberisch schiereiland. Een slimme keus, want die spellencombinatie maakt de doos geschikt voor zowel beginnende als doorgewinterde spelers. Bijkomend voordeel van de enorme doos is dat er ruimte genoeg is om alle onderdelen netjes op te ruimen. Speciale vakjes en doosjes helpen daar een handje bij –en dat is winst, want niet alle edities van ‘Catan’ bieden een mogelijkheid om de onderdelen gestructureerd op te bergen.
Wie verwacht dat de jubileumbox nog wat extra accessoires bevat die de jubileumeditie extra sjeu moeten geven, zal misschien teleurgesteld zijn: de winst in deze feestdoos zit ‘m vooral in de combinatie van verschillende edities. Bovendien blijft het een beetje gissen naar de doelgroep van de jubileumdoos. Beginners zullen bij het zien van de grote doos misschien afhaken, terwijl ervaren spelers misschien zelfs aan deze uitbreidingen niet genoeg hebben. Gelukkig biedt de doos echter voldoende variatie om nog jaren plezier aan het spel te beleven.
Catan: 25 jaar Wereldwijd jubileumbordspel | € 79,99 via 999games.nl
Monopoly: Glitter en glamour, maar weinig inhoud
In hetzelfde jaar waarin ‘Catan’ 25 werd, viel er nóg een speljubileum te vieren: 85 jaar geleden verscheen namelijk de eerste Monopoly-editie –en dat moet gevierd worden. Wereldwijd werd het spel immers al miljarden keren gespeeld, en Monopoly dankt zijn succes voor een groot deel aan al die generaties die het spel continu aan elkaar blijven doorgeven.
Reden te over voor Hasbro Gaming dus om een speciale jubileumeditie van het spel uit te brengen. Verrassend genoeg krijgt die echter maar weinig aandacht van de spelfabrikant: die richt zijn pijlen liever op de speciale editie voor slechte verliezers. Het hoogbejaarde spel moet het dan ook doen met een plekje in de schaduw. Toch valt er wel wat glans op het spel te bespeuren: de doos kreeg een speciaal effect en het spelbord en de spelkaarten kregen een glitterachtige uitstraling. Om het geheel af te maken, werden er goudkleurige spelstukken toegevoegd; de huisjes werden bovendien van zilver en de hotels van goud.
Desondanks komt het spel er maar karig van af. In de doos ontbreken namelijk zelfs de handige vakjes voor geld en straten die in andere speluitvoeringen wel te vinden zijn.
Daarmee lijkt het spel een exponent van zijn tijd: wat oud is wordt niet gekoesterd, maar krijgt hooguit nog een bijrol. Dat is een gemiste kans.
Monopoly 85e verjaardag | € 29,95 via bol.com
Carcassonne: eindeloos variëren
Sinds Catan het licht zag, worden er keer op keer nieuwe spellen uitgebracht die om een uitgekiende strategie vragen. De spellen trekken een heel eigen publiek, dat gerust een hele avond reserveert en tot middernacht nog zit te broeden op de juiste exitstrategie.
Carcassonne laat zien dat dát niet per se nodig is. En dat het spel na 20 jaar nog steeds razend populair is én op nieuwe uitbreidingen kan rekenen, bewijst maar eens het succes van die insteek.
In Carcassonne pakken spelers om de beurt een tegel met daarop een stuk grond en een (deel van een) stad, weg of klooster. Door die tegels strategisch neer te leggen en de bebouwing erop te claimen, scoren ze punten. Spelers mogen dan geen invloed hebben op de tegel die ze pakken, toch bepalen zij het spelverloop. Met een slimme zet kunnen ze hun tegenstanders dwarsbomen, die even gemakkelijk kunnen terugslaan. Vooruitdenken is dus geboden, maar elke volgende zet kan de uitkomst veranderen.
Ongetwijfeld droegen de eenvoudige spelregels en de relatief korte speelduur bij aan het succes van Carcassonne. Wie het spel nog nooit eerder heeft gespeeld, heeft het in 5 minuten onder de knie. Daarna beleef je eindeloos speelplezier: enerzijds doordat elk potje anders is, anderzijds doordat er tal van uitbreidingsmogelijkheden zijn. Die kennen stuk voor stuk hun eigen spelregels en kunnen een beproefde winstrategie zomaar op zijn kop zetten.
Inmiddels verschenen er meer dan 10 uitbreidingssets. Spellenuitgever 999games verzamelde ze in een ‘big box’, zodat je in één keer de basisset met alle mogelijke varianten compleet hebt. Daarna is de keuze aan jou: speel je alleen het basisspel, breid je uit met een van de vele aanvullingen of leg je echt alle kaarten op tafel?
Handig aan de big box is dat hij, net als de grote Catan-doos, heel veel verschillende vakjes heeft waarin je alle kaarten en spelstukken kunt opbergen. Zo houd je overzicht en kun je een volgende keer snel weer aan de slag. Dat vereist natuurlijk wel dat je de kaarten na elke keer spelen ook zorgvuldig opruimt. Dat is wel wat werk, maar piepkleine pictogrammen op de verschillende speluitbreidingen zorgen dat je het overzicht behoudt. Daarmee is deze big box een aanrader voor iedereen die graag varieert tussen lange en korte spelvarianten. Voor liefhebbers is er ook nog de speciale jubileumeditie: die bevat opnieuw ontworpen tegels en stickers waarmee je de meeples (spelstukken) kunt versieren.
Carcassonne Big Box 3 | € 59,99 via 999 Games
Ticket to Ride: treinen door Amsterdam
Handelsroutes maken, contracten uitvoeren en handelswaren verzamelen: fervente spelers van Ticket to Ride weten precies hoe ze moeten handelen om te kunnen scoren met het wereldberoemde bordspel. Het spel dat zijn 15e verjaardag vierde, kreeg er een editie bij –en dat is goed nieuws voor Nederlandse fans. Ticket to Ride Amsterdam speelt zich namelijk af langs markten en grachten in de Gouden Eeuw en is daardoor een leuke aanvulling op de toch al interessante serie. Het spel is bovendien een snel editie, die je in 10 tot 15 minuten kunt spelen. Daarmee is ‘Amsterdam’ vooral interessant voor wie altijd al een Nederlandse editie wilde hebben of wie het spel nog moet leren kennen. Dat het spel redelijk goedkoop is, maakt de instap nog eens extra laag.
Ticket to Ride Amsterdam | € 17,99 via bol.com
