Onafzienbare rijen met glazen capsules vullen de imaginaire babyfabriek van Hashem Al-Ghaili. De Jemenitische wetenschapper en filmmaker baarde eind vorig jaar opzien en afgrijzen met ideeën over een heuse ‘babybroederij’. De parallellen met het ‘Londens centrum voor kweek en conditionering’ uit Aldous Huxleys fameuze roman ‘Heerlijke nieuwe wereld’ zijn treffend. Ooit waren zijn complexe installaties waarin perfecte broedsels worden gebotteld een hersenschim, maar misschien breekt het moment aan waarop Huxleys fantasie werkelijkheid wordt.

Bij uitgeverij Meulenhoff verscheen onlangs een nieuwe uitgave van ‘Heerlijke nieuwe wereld’. In een voorwoord waarschuwt filosoof Yuval Noah Harari dat de geromantiseerde utopie van gisteren de dystopie van morgen kan zijn. Overheden en bedrijven kunnen –aldus Harari– de biologische kennis, data en computerkracht verwerven waarmee ze burgers massaal in de gaten kunnen houden en zelfs voor gedachtenpolitie (à la ‘1984’ van George Orwell) kunnen spelen.

Zal het zover komen? Het is moeilijk te zeggen, maar het blijft opvallend hoe overheden en bedrijven dromen najagen die in romans eindigden in nachtmerries. En zolang we ons (klik- en kijk)gedrag laten optimaliseren of temmen met data, bevestigen we alleen maar de eindeloze potentie voor het dataparadijs. Vreselijke wereld waarin we ons hebben laten reduceren tot een biologisch algoritme.

Deze column verscheen in het Nederlands Dagblad van 15 april 2023.