Tientallen coronapatiënten vlogen in de afgelopen weken per helikopter van de ene naar de andere intensive care. „Het vliegen kost maar een uurtje, maar alle taken eromheen maken het werk complex.”

Een mondkapje, speciaal veiligheidspak en dubbele handschoenen: meerdere keren per dag hijst de bemanning van Lifeliner5 zich in deze beschermende kleding om zich te beschermen tegen het coronavirus. Dat is niet voor niets. In de afgelopen weken vervoerde de crew tientallen ernstig zieke coronapatiënten –overwegend mannen, gemiddeld 65 jaar oud– per helikopter van de ene intensive care naar de andere. Soms waren het er 3 op een dag . „Het is zweten”, erkent MMT-verpleegkundige Ronald van Wijngaarden. Steeds als er een nieuwe patiënt wordt vervoerd, moet hij opnieuw beschermende kleding aantrekken. Met alle activiteiten rondom het in- en uitladen van patiënten werkt hij zich per patiënt zo’n 3 uur in het zweet. Echt bang voor corona is hij niet: „We weten van de patiënten die we vervoeren dat ze positief zijn getest. Als ik in de Albert Heijn loop, is het risico op besmetting misschien wel groter.”

Normaal gesproken vliegt Van Wijngaarden op Lifeliner3 van het Mobiel Medisch Team van het Radboudumc in Nijmegen. Vanaf vliegbasis Volkel verplaatst hij zich met zijn collega’s vliegensvlug door de regio om bijstand te bieden aan patiënten van ernstige ongevallen. Nu staat hij, samen met MMT-arts Geert-Jan van Geffen en piloot Amanda Tijben, al enkele weken op piket  met Lifeliner5 –op afroep inzetbaar om vanuit de coronabrandhaarden naar rustiger oorden te vervoeren. De bemanning vloog in de afgelopen weken meerdere keren per dag patiënten van ziekenhuis naar ziekenhuis –van Tilburg en Uden naar Groningen, maar ook naar ziekenhuizen op de Veluwe en zelfs in Duitsland. Door het vervoer ontstond er ‘lucht’ op de overvolle ic’s en kwamen er bedden vrij voor nieuwe coronapatiënten.

‘Coronaheli’

Dat er een speciale helikopter zou worden ingezet om patiënten tussen ziekenhuizen te vervoeren, was een idee van het team van de Lifeliner 3, vertelt Van Geffen. Het ministerie van VWS gaf toestemming voor het idee, waarop het plan kon worden uitgewerkt. Nu staat de ‘coronaheli’ klaar om in opdracht van het Landelijk Centrum Patiëntenspreiding (LCPS) in Rotterdam patiënten te vervoeren. Daar bekijkt men iedere morgen uit welk ziekenhuis patiënten moeten worden vervoerd om ruimte op de intensive care te creëren. Mocht een patiënt met een mobiele intensive care-unit (MICU) kunnen worden vervoerd, dan is de inzet van de Lifeliner5 niet nodig. Voor grote afstanden leent de traumahelikopter zich echter beter: een heli vliegt immers in een rechte lijn en wordt niet gehinderd door eventuele knelpunten op de grond.
Speciaal voor de operatie werd de Airbus H145 van de ANWB Medical Air Assistance (ANWB-MAA) van stal gehaald. Van Geffen: „Die stond in de ‘schuur’ in Lelystad reserve voor de Medic01, die normaal gesproken patiënten vanaf de Waddeneilanden naar het ziekenhuis in Leeuwarden vervoert.” Dat de gloednieuwe helikopter van ANWB-MAA een maatje groter is dan de normale traumahelikopters maakt deze erg geschikt om coronapatiënten te vervoeren. Toch was de H145 nog niet helemaal ingericht op het vervoer van coronapatiënten vertelt Van Wijngaarden: „De helikopter is niet uitgerust om dit moeilijke transport te doen. We hebben zelf infuuspompen, beademingsapparatuur met extra zuurstofflessen, monitor en medicatie toegevoegd, zodat ic-patiënten kunnen worden vervoerd.”
Die apparatuur is onmisbaar, want de vervoerde patiënten worden beademd en zijn allemaal onder narcose tijdens het transport. Van Wijngaarden: „Het is voor het comfort en de beademing en behandeling van patiënten beter dat ze in slaap zijn. Patiënten die niet in slaap zijn, kunnen ook nog eens hoesten tijdens de vlucht. Dat is niet wenselijk, want het coronavirus verspreidt zich immers minuscule luchtdruppeltjes Daarom worden patiënten die wel bij bewustzijn zijn toch voor de duur van de vlucht in slaap gebracht.”

Intensief

Sowieso kunnen niet alle patiënten zomaar met de ‘coronaheli’ worden vervoerd, benadrukt Van Wijngaarden. „Patiënten moeten op hun rug kunnen liggen, anders kunnen we ze niet vervoeren. Ook moeten ze niet instabiel zijn geweest in de uren voor de vlucht.” Sondevoeding en medicatie vormen geen probleem: voorafgaand aan de vlucht koppelen de bemanningsleden de lijnen van ziekenhuisapparatuur over op hun eigen apparatuur. Bij aankomst op de nieuwe ic sluiten ze de patiënt aan op de aanwezige apparatuur. Daarna zit hun werk er op. Zwaar is het niet, benadrukken Van Wijngaarden en Van Geffen, intensief wel: „Het vliegen kost maar een uurtje, maar met alle taken eromheen zijn we 3 uur bezig. Dat maakt het gecompliceerd.”